Kleine Wintervlinder

Vanavond hebben Ron en ik een aantal tunnels en eiken geïnspecteerd op nachtvlinders. In de tunnels troffen we vooral Grote Wintervlinders (Erannis defoliaria) en Kleine Wintervlinders (Operophtera brumata) aan (alleen mannetjes) en op de eiken hoofdzakelijk Kleine Wintervlinders en een enkele Bosbesuil (Conistra vaccinii, op smeer). Bij Het Brandersveldje telden we 51 Kleine Wintervlinders verspreid over drie eiken; 47 mannetjes en 4 vrouwtjes (alle vrouwtjes waren bezet).

Eiken afzoeken met zaklamp is een goede methode voor het in kaart brengen van Kleine Wintervlinders (een veelvoorkomende soort). Het is een belangrijke waardplant van de rups en de vrouwtjes -die niet in staat zijn om te vliegen vanwege de sterk gereduceerde vleugels- trekken hordes mannetjes aan zodra ze de pop verlaten.

Man en vrouw van de Kleine Wintervlinder (Operophtera brumata) bij het Brandersveldje, Baalder.

Resultaten van 'n korte inspectieronde met zaklamp op vier smeerlocaties bij het Brandersveldje (vanavond, rond 20:00). Smeren/stropen is een bruikbare methode voor het inventariseren van nachtvlinders (en allerlei andere soorten als "bijvangst"). Deze komen op de zoetigheid af en gaan ervan snoepen. Zie voor een voorbeeldrecept van deze "smeer" het volgende artikel op onze website: Nachtuur.nl
Dit is één van de "smeerroutes" waar we nachtvlinders in kaart brengen (Nachtvlinderwerkgroep IVN-Hardenberg).

Drie mannetjes van de Grote Wintervlinder (Erannis defoliaria). Zoals je op de foto's wel kunt zien is er aardig wat variatie in de kleuring bij deze soort. Alle foto's op deze pagina zijn op dezelfde locatie gemaakt; een fietstunneltje in Hardenberg. Het loont om in de nachturen een rondje nachtvlinders te doen; verlichtte bushokjes, fietstunnels en winkelmuren controleren. Het zal je niet elke keer een even goede score bezorgen (in de zomermaanden de grootste verscheidenheid aan soorten) maar als je dit geregeld doet kan het een mooie soortenlijst opleveren. In totaal heb ik vanavond in dat tunneltje ("De Vissenkom") 13 Grote Wintervlinders, 19 Kleine Wintervlinders en 1 Windevedermot gezien.

Foto's boven: Kleine Wintervlinder (Operophtera brumata), mannetjes (want net als bij de Grote Wintervlinder beschikken de vrouwtjes niet over vleugels). Foto hiernaast is een Windevedermot (Emmelina monodactyla). Dit diertje vormt met de (duidelijk van eerstgenoemde te onderscheiden) Scherphoekvedermot (Amblyptilia acanthadactyla) het najaarsduo; het zijn de enige soorten uit de familie van de Vedermotten (Pterophoridae) die nu nog te vinden zijn in ons land. Dat Windevedermotten vlinders zijn levert soms verbaasde reacties op: "maar het is net 'n mug!". Bij sommige vlindersoorten zorgt het bijzondere uiterlijk er dus voor dat opgerolde kranten een serieuze bedreiging kunnen vormen.

Op een ander nachtvlindercheckpoint waren 3 Grote Wintervlinders, 9 Kleine Wintervlinders en een Kromzitter (Asteroscopus sphinx) aanwezig rondom de lampen. Dit is op de buitenmuren van de Plussupermarkt in mijn woonwijk.

Vrouwtje van de Kleine Wintervlinder (Operophtera brumata), vandaag. Wat moeilijker te vinden dan de (gevleugelde) mannetjes. Vrouwtjes hebben sterk gereduceerde vleugels en kunnen dus niet vliegen. Andere algemeen voorkomende spannersoorten waar dit grote verschil tussen beide geslachten ("geslachtsdimorfie") geldt zijn o.a. Grote Wintervlinder, Najaarsspanner, Kleine Voorjaarsspanner, Grote Voorjaarsspanner, Voorjaarsspanner, Perentak, Voorjaarsboomspanner.

Dit is het mannetje van de Kleine Wintervlinder; de nachtvlinder die ik momenteel het meest tegenkom. Foto van 17 december 2012:

Winter Moth (Operophtera brumata). First picture: female specimen (wings are strongly reduced which disables their ability of flying). Second picture: male (contrary to females they do have wings; which makes their general apearance way different - "Sexual dimorphism").